Nieuwsgierigheid. Een woord dat nogal eens verwijst naar een negatieve eigenschap. Denk bijvoorbeeld maar aan het Engelse spreekwoord 'Curiosity killed the cat' of ons eigen 'Nieuwsgierig Aagje', waarmee aangegeven wordt dat nieuwsgierigheid leidt tot ietwat onaangename situaties. Maar wist je dat uit onderzoek blijkt dat nieuwsgierigheid, of beter gezegd, dat intellectuele nieuwsgierigheid een van de drie pijlers is die de verschillen in leerprestaties kan verklaren?
Waarom is nieuwsgierigheid nu zo helpend bij het leren, wat maakt ons nieuwsgierig en wat kun jij er mee in je klas?
Liever de video bekijken? Dat kan. Klik dan op de video onder aan dit blog.
De functie van nieuwsgierigheid
Nieuwsgierigheid is een eigenschap die we bij onze geboorte al meekrijgen. Een mens wil van nature graag weten en heeft, zoals filosoof en psycholoog William James het ooit noemde, een verlangen om te begrijpen wat het niet begrijpt.
Begrijpen neemt namelijk onzekerheden weg en geeft ons meer grip op het leven en de wereld om ons heen. Het helpt ons overleven.
Nieuwsgierig zijn heeft een belangrijke functie bij het oplossen van dat ‘niet weten’. Het motiveert ons om op zoek te gaan naar een antwoord op onze vragen, nieuwe dingen uit te proberen en te onderzoeken, om op die manier het gat in onze kennis te vullen.
Voor het inzetten van onze nieuwsgierigheid en het vinden van oplossingen, worden we overigens rijkelijk beloond. Uit hersenscans van o.a. Von Stuber blijkt namelijk dat bij het stimuleren van de nieuwsgierigheid de hersengebieden die reageren op beloning en plezier oplichten. Antwoorden vinden op onze vragen geeft ons dus een goed gevoel. Ook in de hippocampus, het hersengebied dat betrokken is bij het maken van herinneringen, vindt er een toename in activiteit plaats. Op deze manier wordt onze nieuw verworven informatie vast gehouden.
Waardoor worden we nieuwsgierig en hoe houden we die nieuwsgierigheid in stand?
We kunnen dus best stellen dat nieuwsgierigheid een belangrijke rol speelt bij het leren. Maar hoe maak je de leerlingen in je klas nu nieuwsgierig?
Tip 1: Creëer gaten in kennis door informatie achter te houden, waardoor leerlingen zelf op zoek willen gaan naar het stukje ontbrekende informatie.
Zoals ik al eerder vertelde willen we graag het ‘niet weten’ oplossen of zoals de information gap theory van Loewenstein het noemt, we willen graag de kloof in onze kennis dichten. Zo’n kloof prikkelt onze nieuwsgierigheid en zet ons aan om op zoek te gaan naar informatie.
Er zijn diverse manieren om informatie achter te houden; je kunt bijvoorbeeld informatie verbergen (Als voorbeeld: je maakt een noodzakelijk ingrediënt in het recept voor het maken van brood onleesbaar) Je kunt ook informatie die komen gaat niet vertellen (door bijvoorbeeld te stoppen met het voorlezen van een verhaal op het spannendste moment), en ook een verbod op bepaalde kennis kan de nieuwsgierigheid stimuleren (door bijvoorbeeld te zeggen dat het beter is dat ze dat ene boek uit de kast niet pakken, omdat de informatie in het boek vast nog te moeilijk voor ze is). Kijk dan maar eens, wat er gebeurt.
Het creëren van kloven moet overigens wel aan enkele voorwaarden voldoen. Op de eerste plaats moeten de leerlingen zich bewust zijn van een kloof in hun kennis. Schuif je het recept met het missende ingrediënt zo onder de neus van de leerling, dan zal het nietsvermoedend aan de slag gaan en er pas tijdens of na het bakproces achterkomen dat er iets mis is, maar wat? Maak je het ingrediënt echter onleesbaar, dan is de kloof direct zichtbaar.
Verder mag een kloof niet te groot en niet te klein zijn. Wanneer een kloof te klein is zal de nieuwsgierigheid van de leerling niet voldoende gestimuleerd worden, omdat de nieuw te verwerven kennis teveel lijkt op dat wat het al weet. Is de kloof echter te groot, dan zal de leerling het als te moeilijk ervaren en zijn aandacht liever op iets anders richten.
Weet een leerling nog helemaal niets over het onderwerp, dan zal het ook geen nieuwsgierigheid ervaren. Je zult de leerlingen dus van voldoende voorkennis moeten voorzien.
Ook de theorie van Daniel Berlyne (de grondlegger van het nieuwsgierigheidsdenken) vertelt ons wat nieuwsgierig maakt. In zijn theorie staat het conceptueel conflict centraal. Een conceptueel conflict ontstaat, wanneer nieuwe kennis onze verwachtingen of wereldbeeld verstoort, omdat deze het tegendeel beweert. De uitkomst verrast ons en maakt ons nieuwsgierig. We willen dan graag uitzoeken hoe het nu werkelijk zit.
Tip 2: Maak gebruik van een conceptueel conflict.
Zeg bijvoorbeeld dat er mensen bestaan die woorden kunnen ruiken of dat er een vis bestaat die over het land kan lopen. Leerlingen willen vast uitzoeken hoe dit nu precies zit, omdat het niet klopt met de verwachtingen die zij over deze onderwerpen hebben.
In een van zijn onderzoeken toonde Berlyne verder aan dat ratten liever een nieuwe baan van een doolhof in lopen dan een bekende. Iets nieuws kan de nieuwsgierigheid dus ook enorm stimuleren.
Tip 3: Gebruik regelmatig onbekende materialen, waarmee leerlingen kunnen experimenteren.
Leg eens ander constructiemateriaal in de bouwhoek, laat leerlingen een oude radio uit en in elkaar schroeven of laat ze eens experimenteren met een nog nooit eerder ingezette app.
Hoewel het goed is om als docent de nieuwsgierigheid van de leerlingen te stimuleren, is het net zo belangrijk om leerlingen te leren hoe ze zichzelf nieuwsgierig kunnen maken en kunnen houden. Op die manier hebben ze niemand anders nodig om actief op zoek te gaan naar nieuwe informatie of het aanleren van nieuwe vaardigheden.
Tip 4: Leer leerlingen meer en betere vragen te stellen, zodat zij hun eigen nieuwsgierigheid brandend kunnen houden.
Wanneer leerlingen zelf een antwoord hebben kunnen ontdekken zal dit veel beter en langer blijven beklijven, dan wanneer je het hen vertelt. Kennis overdragen kan er voor zorgen dat leerlingen niet meer de moeite nemen om goed te kijken en nog vragen te stellen, omdat ze het toch wel van je te horen krijgen en het daarna wel weten. Iets niet weten, kan de basis zijn voor het stellen van vragen en met de vragen op zoek te gaan naar het juiste antwoord. Het is dus belangrijk om kinderen het vragen stellen te laten oefenen.
Tip 5: Wees zelf nieuwsgierig.
Want nieuwsgierige leerlingen vragen om een nieuwsgierige docent.
Voor wie liever kijkt:
Bronnen:
Reactie schrijven